Bài 08 – Người bạn vô hình

Chương bốn

Dục tính, như một sức sống bí ẩn, trở nên vừa phức tạp vừa phong phú trong tay những Người Bạn Vô hình. Như đã thấy anima và animus thường được phóng chiếu lên các thành viên khác giới và cảm xúc lẫn ảo mộng tình ái trong chúng ta có khả năng được khơi dậy đối với người mang hình ảnh phóng chiếu. Điều này là do các anima và animus rất “linh”, nghĩa là, có năng lượng tâm linh lớn đến mức chúng kìm hãm khổ chủ về mặt cảm xúc, và năng lượng này thường ảnh hưởng đến chúng ta trước tiên ở cấp độ tình dục.

Sự quyến rũ giới tính gây ra bởi cơ chế phóng chiếu có ảnh hưởng đến những mối quan hệ lâu dài như hôn nhân. Sự phóng chiếu hiếm khi yên vị trên một người duy nhất. Khi bản tính con người thật sự bị lộ ra trong cuộc sống đầy stress, anima animus lại phóng chiếu lên người khác và điều này thật đáng lo ngại cho mối quan hệ.

Tính tâm linh, các khám phá, phiêu lưu và sự tò mò thường tăng cường mối quan hệ ban đầu giữa các thành viên khác giới. Nhưng khi họ bắt đầu mệt mỏi, đời sống tình dục có thể trở thành thói quen nhàm chán, các ham muốn và mộng tưởng tình ái có thể xoay quanh những người khác. Những người thiếu hiểu biết về tâm lý có thể cho rằng họ không còn yêu bạn đời của mình nữa, vì giờ họ đang “yêu” người khác. Những người lớn lên trong một tôn giáo nghiêm ngặt được giáo dục cách đối xử với những mộng tưởng đó như là tội lỗi, kinh sợ trước những ảo mộng và cố gắng đè nén chúng. Những người khác, vì thiếu đạo đức, muốn gạt bỏ hôn nhân vốn đang bị đe dọa bởi sự nhàm chán qua một bên, thay vì đối mặt và giải quyết, lại nghĩ đó là lúc bắt đầu mối quan hệ mới và chỉ khi sở hữu được đối tượng bản thân đang ham muốn kia thì mới có hạnh phúc.

May mắn cho đời sống tình dục trong hôn nhân, có những lợi thế nhất định cho mối quan hệ lâu dài khi nói về thoả mãn đời sống phòng the. Chẳng hạn, một cặp vợ chồng có cơ hội tìm hiểu về nhau như bạn tình, để khám phá điều gì làm hài lòng nhau và trở nên sâu sắc hơn với vai trò là đối tác yêu thương. Một điều quan trọng nữa là trong mối quan hệ lâu dài, yếu tố tình yêu và sự nối kết cá nhân cho thấy sự phóng chiếu của anima và animus không còn ảnh hưởng đến hai người nữa. Ngoài ra, nếu vợ chồng có thể giữ những mộng tưởng của họ tồn tại trong đời sống tình ái, ví dụ như chia sẻ và thực hành luôn, thì tình dục trong hôn nhân vẫn giữ vai trò quan trọng của mối quan hệ.

Như Adolf Guggenbuhl-Craig chỉ ra, điều này đặc biệt có thể xảy ra trong văn hóa của chúng ta, nơi đích đến của hôn nhân được xem là “hạnh phúc” hơn là “sự cứu rỗi”. Xem hôn nhân về mặt “hạnh phúc” có nghĩa chúng ta nghĩ hôn nhân dẫn chúng ta đến sự hài lòng, cảm giác bình yên và đầy đủ. Xem hôn nhân dưới góc độ “cứu rỗi”, chúng ta thấy hôn nhân là một con đường dẫn về sự tự hiểu biết (self-knowledge) và toàn vẹn hoá tâm thức (individuation). Trong hôn nhân, hai người va vào nhau trong vô thức của nhau. Điều này cho cả hai cơ hội để nhận thức về phẩm chất hoặc thói quen cá nhân mà họ chỉ có thể thấy thông qua nửa kia trong đời sống thường nhật.

Có được mối quan hệ như vậy thì thật tuyệt cho sự toàn vẹn hoá tâm thức (individuation), khi hai người tìm hiểu về thế giới nội tâm và trưởng thành hơn khi yêu và nối kết với người khác. Nếu chúng ta chỉ coi trọng hôn nhân khi nó mang lại cảm giác hạnh phúc, chúng ta sẽ không đủ can đảm để vượt qua những trải nghiệm đau đớn này, nhưng nếu ta học cách coi trọng hôn nhân vì những cơ hội mà nó mang lại cho “sự cứu rỗi” cũng như các phước lành khác thì cuộc hôn nhân ngày càng vững chắc hơn.

Tuy nhiên, chúng ta giải quyết thế nào đối với những mộng tưởng về người ngoài ? Rõ ràng là toang nếu chúng ta theo đuổi những mộng tưởng đó mà không ý thức về ý nghĩa tiềm ẩn sâu xa của chúng. Và cũng đáng tiếc không kém một khi lương tâm phát triển quá mức đến nỗi gạt phăng những fantasy được tạo ra bởi anima animus vì những mộng tưởng này chứa đựng nhiều năng lượng tâm thức (psychic energies). Vì vậy, chúng ta nên tìm hiểu ý nghĩa của những fantasy hơn là chối bỏ chúng chỉ vì cảm giác “có vẻ” tội lỗi, ma quỷ dẫn đường. Chẳng có gì sai ! fantasy không mời mà đến trong chúng ta cũng cũng vì lý do nhất định. Cách xử lý những mộng tưởng mới quyết định đạo đức của chúng ta.

Có những thông điệp ẩn đằng những suy nghĩ 18+ được hướng đến người ngoài bởi anima hoặc animus. Khi điều này xảy ra, đầu tiên chúng ta phải xem lại mối quan hệ hiện tại. Chẳng hạn, nhiều người đàn ông có passive eros (tính nữ thụ động), nghĩa là họ không chủ động trong việc thiết lập quan hệ gần gũi với phụ nữ, họ có xu hướng xem phụ nữ như mẹ hoặc người chu cấp chứ không phải như bạn đồng hành hoặc người yêu. Do đó, họ vẫn chưa phát triển về khía cạnh cảm xúc và mối quan hệ. Khi điều này xảy ra, anima cố gắng khuấy động bằng cách tạo ra tất cả các loại mộng tưởng trong tâm trí. Như thể anima nhận ra sự thiếu lực, gà đừ của người đàn ông trong tình yêu và quyết quẩy nó lên. Hoặc, nếu ai đó chọn sai người nhưng không dám đối diện thì nhờ những fantasy này mà họ kiểm tra lại mối quan hệ đó một cách trung thực hơn.

Chẳng hạn, một người đàn ông đến dịch vụ trị liệu vì anh ta bất lực trong nhiều năm. Anh cũng gặp rắc rối vì những fantasy tình ái với một người phụ nữ khác. Sau khi nói chuyện được vài giờ, anh ấy rõ ràng không thích người vợ. Không phải yêu hay không yêu mà là anh không thích cô, và thực sự không muốn ở bên cô. Đó là lần đầu tiên anh cho phép mình đối mặt với sự thật này một cách trung thực. Sau đó anh ta tìm kiếm người phụ nữ khác và ngay lập tức sự bất lực biến mất. Như thể “con lươn” của anh không nói dối; anh chỉ đơn giản không muốn người vợ. Tất nhiên người đàn ông này đã phải trải qua tất cả các tầng địa ngục để rời bỏ vợ mình và anh ta phải mang gánh nặng tội lỗi, vì người vợ thấy mình như đồ thừa và bị từ chối. Không có giải pháp đơn giản nào cho vấn đề tình yêu trong cuộc sống và mỗi mối quan hệ yêu đương đều cần một cái giá từ chúng ta.

Tuy nhiên, có thể phóng ảnh của anima hoặc animus chỉ đơn giản là nỗ lực thu hút sự chú ý của chúng ta. Khổ chủ phải nỗ lực rút lại sự phóng chiêu đó, để hiểu rằng sự hấp dẫn và mê hoặc từ người khác bắt nguồn từ những nội dung trong tâm thức. Bằng cách này, chúng ta bắt đầu quan tâm đến anima hoặc animus như một yếu tố trong tâm thức, do đó, đạt được kết nối quan trọng với vô thức và điều này giúp ích rất nhiều trong quá trình thành toàn tự ngã (individuation). Tất nhiên, như đã lưu ý trong chương một, sự phóng chiếu không bao giờ có thể bị rút lại hoàn toàn, vì chúng nằm ngoài tầm kiểm soát có ý thức của chúng ta. Chúng ta cũng không bao giờ đủ ý thức về anima và animus để ngăn sự phóng chiếu xảy ra. Rút lại các sự phóng chiếu không có nghĩa là dập tắt chúng hoàn toàn, mà để ta hiểu đó là hình ảnh trong tâm thức chúng ta khi chúng xảy ra.

Phóng chiếu “anima đôi/kép ( double anima)” là trường hợp đặc biệt. Anima lúc này xuất hiện trong tâm thức người đàn ông thành một cặp. Hình ảnh anima đầu tiên thu hút người đàn ông về vợ và gia đình và cái thứ hai thu hút anh ta vào thế giới của những trải nghiệm hoặc hình ảnh đầy cảm xúc ngoài luồng. Một hình ảnh là nội hôn (endogamous) và hình kia là ngoại hôn (exogamous.) Nhiều người đàn ông ban đầu theo đuổi hình ảnh anima đầu tiên và yên vị với thú vui và sự thỏa mãn của cuộc sống gia đình, nhưng sau đó nhận ra ý thức của họ bị khuấy động bởi hình ảnh anima thứ hai, vì tác dụng của anima là luôn “khuấy động” ý thức của khổ chủ để hướng đến cuộc sống tuyệt hơn. Như thể hình ảnh thứ hai xuất hiện để đánh thức người đàn ông phát triển nội tâm hơn nữa, hoặc đưa anh ta vào nhiều trải nghiệm sống hơn. Anima tránh cho eros của anh trở nên quá thụ động, trạng thái tâm trí quá hài lòng, thoải mái, và cuối cùng ngăn được hậu quả trì trệ tha hoá. Nói tóm lại, cô ấy mang lửa vào cuộc sống và thêm màu sắc cho tính cách của anh ta.

Khi những vướng mắc đó diễn ra, không có quy tắc nào để theo cả. Thần học (theology) cố gắng đưa ra các quy luật chung để điều hoà đời sống tình yêu của con người, nhưng tâm lý học không thể làm thế, vì các vấn đề thuộc về eros (tính nữ) cần các giải pháp cá nhân. Mỗi người đàn ông phải tìm giải pháp riêng để vượt qua ma trận của các mối quan hệ, cảm xúc, khao khát và các biến chứng mà anima kép mang đến.

Có thể một số đàn ông cần những trải nghiệm cụ thể với phụ nữ để nhận ra cảm xúc của bản thân và hiểu phụ nữ có ý nghĩa gì với họ. Điều này đặc biệt đúng với người đàn ông chưa đủ kinh nghiệm trong các vấn đề về phụ nữ, tình yêu và mối quan hệ.

Một người đàn ông bị anima “bắt” và lôi kéo vào mối quan hệ với người phụ nữ khác, sẽ phải tính đến mối quan hệ chính của anh ta. Nhiều người đàn ông, vì lòng trung thành và tình yêu dành cho vợ, từ chối quan hệ với người phụ nữ khác. Tuy nhiên, một số gã khác chọn cách giữ bí mật, tự nhủ rằng họ không muốn làm tổn thương vợ và nếu vợ không biết thì chả sao. Thông thường họ không muốn trải qua khó khăn về cảm xúc khi thổ lộ với vợ những vấn đề nan giải mà họ đang gặp phải và những gì họ đang làm. Hầu hết đàn ông không thích những cảnh bù lu bù loa trong đó người vợ bị tổn thương, tức giận và hổ báo cáo chồn khi biết chồng họ đang chia sẻ tình yêu với những người phụ nữ khác. “Những gì vợ tôi (hoặc chồng) không biết thì không bị tổn thương” thật ra có nghĩa là “Tôi không đủ can đảm để vượt qua những rắc rối cảm xúc khi đưa mọi thứ ra mổ xẻ”

Nếu mối quan hệ ngoài hôn nhân diễn ra thường xuyên hoặc lâu dài, người bạn đời còn lại chắc chắn bị ảnh hưởng bởi nó qua vô thức dù ở mức độ ý thức người đó không biết điều gì đang xảy ra. Một người đến dịch vụ tư vấn trị liệu vì mối quan hệ hôn nhân bị xáo trộn, nhưng anh ta hoặc cô ta không xác định được vấn đề. Thảo luận với nửa kia cũng không có kết quả. Người ta thường nói rằng một trong số họ đã tham gia vào mối quan hệ ngoài luồng một thời gian. Sau đó, rõ ràng lý do tại sao các đối tác hôn nhân hành động rất khác nhau tại các thời điểm khác nhau, tại sao thường tỏ ra bí mật, và tại sao các cuộc thảo luận giữa họ dường như ít mang lại kết quả. Thậm chí có những trường hợp một người mơ thấy người bạn đời của mình có qua lại người khác. Đương nhiên người mơ cảm thấy phiền não, nhưng không biết phải làm gì với giấc mơ vì chả biết sự thật nó ra sao.

Vì vậy, về lâu dài, chuyện ngoại tình kín đáo thường không công bằng với người khác trong cuộc hôn nhân, và khi được đưa ra ánh sáng, người ta thấy sự bí mật gây thiệt hại lớn. Người bị cắm sừng thấy bị tổn thương và bị coi nhẹ, và tất nhiên, niềm tin đã mất thì khó khôi phục. Ngoài ra, ai yêu mà giấu diếm có xu hướng làm hỏng chính mình. Bởi vì, họ tốn năng lượng để giữ bí mật. Bí mật giống như nút chai rượu vang, muốn nó chìm dưới nước thì phải liên tục đè xuống. Vì lý do này, chúng ta mất năng lượng tâm linh khi giấu diếm chuyện ngoại tình. Một người đàn ông cũng làm tổn thương tâm hồn của chính mình khi anh ta làm đau người phụ nữ vì anh ta xa lánh anima. Chúng ta không thể tìm kiếm hạnh phúc và sự thỏa mãn, trong khi người khác trả giá, mà không làm tổn hại tâm hồn chúng ta trong quá trình này (We cannot try to find happiness and fulfillment at someone else’s expense without damaging our own souls in the process) . Trong ngôn ngữ siêu hình hơn, nỗ lực tìm kiếm hạnh phúc bằng sự trả giá của người khác tích tụ “nghiệp chướng” xấu trong chúng ta, nghĩa là nó gây ra quả báo từ bên trong.

Và tại sao anima đứng đằng sau tất cả rắc rối này, hình ảnh được chiếu lên người phụ nữ kia khiến người đàn ông chìm trong mộng tưởng, khơi dậy những khao khát của anh ta và khuấy động đời sống tình cảm đang không được viên mãn ? Dường như cô ấy không quan tâm đến những khó khăn mà cô ấy đang tạo ra. Giống như Aphrodite, mối quan tâm của cô là đàn ông và phụ nữ yêu nhau và làm tình, và cô không quan tâm đến hạnh phúc con người. Vì vậy, đây là khó khăn cho người đàn ông: các mối quan hệ, vốn đòi hỏi thái độ đạo đức cũng như phẩm chất của sự liêm chính và công bằng, bị anima làm khó khi cô ta không quan tâm miễn là sự khuấy động cuộc sống người đàn ông có tác dụng. Tuy nhiên, nói Aphrodite vô đạo đức là không đúng, vì quy tắc đạo đức của cô mở rộng đến tất cả các vấn đề về mối quan hệ. Về lâu dài, nếu người đàn ông không chung thủy, nữ thần bên trong (goddess within) sẽ quay lưng với anh ta để trả thù và đòi quả báo dưới hình thức được gọi là “công lý nữ tính”.

Marie-Louise von Franz chỉ ra, có tồn tại công lý nữ tính cũng như công lý nam tính. Công lý nam tính rất khách quan. Nó được quy định trong bộ luật và hệ thống hình phạt của chúng ta. Nó kêu gọi sự khách quan và thống nhất để giải quyết sự bất công khi xã hội yêu cầu nó, đối với các hành vi phạm tội khác nhau, hoàn toàn công tâm. Công lý nữ tính, mặt khác, là công lý của tự nhiên. Nó có tính cá nhân và xét đến hoàn cảnh cụ thể.

Một ví dụ về công lý nữ tính là câu chuyện về người phụ nữ rao bán chiếc Porsche đời mới với giá thấp nực cười, chỉ 75$. Một người đàn ông đọc quảng cáo và liên lạc với người phụ nữ. “Tôi chỉ có một tấm séc”. “Điều đó sẽ hoàn toàn ổn,” người phụ nữ nói. Kinh ngạc và vui mừng trước vận may của mình, người đàn ông đưa cho cô tấm séc và lái chiếc Porsche đi. Nhưng với lương tâm cắn rứt, anh ta quay lại hỏi cô: “Thưa cô, cô có biết chiếc xe này có giá trị bao nhiêu không?”. “Có chứ” cô trả lời. “Vậy tại sao cô lại bán nó cho tôi chỉ với 75$?” “Chà,” cô trả lời, ” Hôm qua, chồng tôi lên đường du hí châu Âu với tình nhân và nhắn lại với tôi, ‘Bán chiếc Porsche giúp anh và gửi tấm séc sang đây”. Đó là công lý nữ tính. Bản chất của nó? Chồng cô đã nhận được những gì anh xứng đáng.

Công lý nữ tính chiếm ưu thế trong các vấn đề về mối quan hệ con người, và cả trong vấn đề mối quan hệ của chúng ta với vô thức và với tự nhiên. Nếu chúng ta xa lánh vô thức, hoặc làm tổn hại hoặc phớt lờ lề luật và yêu cầu của Mẹ thiên nhiên, chúng ta sẽ lãnh hậu quả và các hình phạt được thiết kế cho từng trường hợp cụ thể. Do đó, nếu chúng ta lạm dụng cơ thể của mình, chúng ta phải trả giá tương ứng; khi chúng ta làm ô nhiễm không khí, đất và biển… sẽ bị thiên nhiên phạt. Khi ta coi thường vô thức, công lý sẽ được đòi hỏi từ bên trong bởi tất cả những sức mạnh ẩn tàng mà ta đã xúc phạm, và nếu sống lỗi trong các mối quan hệ của mình, ta cũng phải trả giá.

Người phụ nữ cũng có “animus kép – double”, như Robert Johnson viết trong nghiên cứu của ông về chuyện cổ Hindu “The Transposed Heads”. Khi animus xuất hiện dưới dạng hình đôi (double image), người phụ nữ phóng chiếu hình ảnh của hai animus riêng biệt lên hai người đàn ông và thấy mình bị giằng xé, vì mỗi người đàn ông khác nhau cho cô trải nghiệm về bản thân khác nhau. Đương nhiên, cô gặp khó khăn lớn khi lựa chọn giữa hai người này, cho đến khi cô lấy lại những phần tâm thức đã được phóng chiếu. Cô có kết nối mạnh mẽ đến cả hai người, và thấy khó từ bỏ một trong hai hệt như khi phải quyết định chặt đi cánh tay phải hay tay trái vậy. Tuy nhiên, khó khăn được giải quyết khi cô rút lại những phóng chiếu bằng cách ý thức về chúng và khi mối quan hệ với anh này phát triển mạnh mẽ hơn anh kia.

Khá tự nhiên khi một phụ nữ trẻ lần đầu tiên trải nghiệm tính cách của mình thông qua các mối quan hệ với những người đàn ông khác nhau. Một cô gái trẻ được bố mẹ gửi cho tôi để tư vấn vì cô thay bồ như thay áo. Cô quen đủ thứ thể loại : sinh viên, thủy thủ, đàn ông lớn tuổi, thanh niên, đàn ông da trắng, đàn ông da đen – mà không có vần điệu hay lý do nào. Dường như một khía cạnh khác trong tính cách của cô ấy xuất hiện với mỗi mối quan hệ. Tuy nhiên, cuối cùng, cô đã kết hôn với một trong những người đàn ông và sống một vợ một chồng. Điều quan trọng là cô gái phải trải qua giai đoạn phát triển này. Trong một số trường hợp, khi phụ nữ lập gia đình ở độ tuổi quá trẻ, nhu cầu để có trải nghiệm như vậy có thể không được đáp ứng. Nếu những mộng tưởng lãng mạn không được trải qua đúng cách thời tuổi trẻ, và nếu xuất hiện sự non nớt trong tình cảm, sau này những fantasy giang dở này có thể xuất hiện trong ý thức và làm xáo trộn cuộc hôn nhân.

Nhiều người cảm thấy phụ nữ có xu hướng sống một vợ một chồng hơn đàn ông. Có thể, nhưng đồng thời phụ nữ có xu hướng kết nối nhiều hơn đàn ông. Nếu đã chọn được bạn đời, phụ nữ ít có khả năng bị những mộng tưởng chuyển hướng sang các các mối quan hệ ngoài luồng khác trong khi ở đàn ông, năng lực cho các mối quan hệ chưa thực sự phát triển tốt. Tất nhiên, đây chỉ là sự khái quát và điều ngược lại có thể xảy ra.

Tuy nhiên, khi năng lượng của người phụ nữ bị thu hút vào các mối quan hệ cá nhân, đặc biệt là hướng tới phát triển gia đình, xu hướng một vợ một chồng có thể chiếm ưu thế. Một khi một người phụ nữ như vậy chấp nhận người đàn ông làm bạn đời của mình, cô ấy có xu hướng loại trừ những người đàn ông khác ra khỏi đời sống tình cảm, giống như noãn, khi một tinh trùng vào được bên trong, thì nó loại bỏ các tinh trùng khác. Ở phương Tây ngày nay, xu hướng một vợ một chồng ở phụ nữ dường như không nhiều như trước. Nhiều phụ nữ báo cáo rằng họ có nhiều bạn tình cùng lúc. Đàn ông thường được cho là đa thê về bản chất, và trong văn hóa của chúng ta, có thể phải hy sinh xu hướng này để đời sống hôn nhân một vợ một chồng phát triển bền vững. Nhưng đây cũng là một sự khái quát và chắc chắn có nhiều người đàn ông chỉ chung thuỷ với một người phụ nữ.

Dù là nam hay nữ, điều quan trọng nhất cần nhớ, khi anima hay animus khuấy động những suy nghĩ gợi tình, rằng động cơ của chúng là kết nối ý thức với vô thức. Sự đoàn tụ tính cách (personality union) được thể hiện trong hình ảnh của vô thức như một mối tình tuyệt vời. Các mặt đối lập trong chúng ta cách xa nhau đến mức chỉ có sức mạnh thống nhất vĩ đại của eros (nữ tính) mới có thể mang chúng lại gần nhau. Đây có thể nói là mẫu số chung, thực tế tâm lý cơ bản, trong tất cả các vấn đề tình yêu, và đối với người muốn trở thành toàn vẹn, đó là yếu tố cơ bản tuyệt vời không bao giờ nên coi thường.

Rõ ràng, những mộng tưởng và khao khát tình dục có mối liên hệ chặt chẽ với các quá trình tâm lý bên trong. Có thể nói, ý nghĩa biểu tượng (symbolic meaning). (Dịch giả : Symbol là thứ mang rất nhiều ý nghĩa, nhiều hơn hình ảnh mà nó thể hiện. VD hình ảnh sư tử là biểu tượng của Vua, nam tính, logos, trật tự ) của những fantasy như vậy là hợp lý lúc này.

Như một định luật bất biến, những gì ta khao khát một cách dục tính là đại diện có tính biểu tượng cho những thứ ta cần để trở nên toàn vẹn. Điều này có nghĩa là những mộng tưởng ái tình bổ sung một cách tượng trưng cho ý thức bản ngã theo cách chỉ cho chúng ta hướng tới sự toàn vẹn. Hiểu được ý nghĩa biểu tượng của những fantasy, chúng ta trở nên ít đam mê chúng hơn, nghĩa là, thay vì bị điều khiển và ám ảnh, phạm vi ý thức của chúng ta có thể được chúng mở rộng.

Ví dụ thường gặp nhất về cách khao khát tình dục đại diện cho những gì cần thiết để đưa chúng ta đến sự trọn vẹn là ham muốn tình dục của người đàn ông đối với người phụ nữ và ngược lại. Hình ảnh người phụ nữ xuất hiện trong những mộng tưởng tình dục của người đàn ông bởi vì cô ấy đại diện cho một nửa còn thiếu của anh ta. Người đàn ông cần kết nối với phần tính cách còn lại nếu muốn trở nên hoàn thiện thay vì tha hoá. Tất nhiên, không phải tất cả các khao khát tình dục đều có nghĩa như vậy. Luôn luôn tồn tại những mong muốn giải phóng căng thẳng về thể chất, cơ thể chạm nhau cũng như sự gần gũi và thân mật với người khác mà tình dục thể hiện. Nhưng ngoài các khía cạnh này, tình dục còn có một ý nghĩa tinh thần hoặc tâm lý.

Những mộng tưởng tình ái thường phức tạp. Chúng ta không đơn giản chỉ khao khát người khác giới, mà có những ảo mộng về đối tượng theo một cách cụ thể. Có thể tất cả các thể loại chuyện lãng mạn, thậm chí cả những tưởng tượng về sự quyến rũ hoặc c ưỡng h iếp bổ sung cho đam mê của chúng ta. Khả năng của những mộng tưởng tình ái là vô số, và việc mọi người tưởng tượng chúng một cách đầy màu sắc là hoàn toàn tự nhiên. Nếu nội dung của những fantasy này trở nên quá bất thường, chúng ta hay xem là “biến thái”, nhưng thật tệ nếu chỉ vì vậy mà ta gạt bỏ chúng đi ; thay vào đó cần phải hiểu tại sao bản thân lại có ảo mộng tình ái đặc biệt này, đó là những gì fantasy thể hiện một cách tượng trưng.

Edward C. Whitmont, trong cuốn sách “The Symbolic Quest”, cho chúng ta một ví dụ về cách ảo mộng tình ái khác thường của một người đàn ông thể hiện chính xác những thay đổi anh ta cần phải trải qua để trở nên toàn vẹn hơn. Khách hàng của Whitmont đến gặp anh ta vì anh ta không có khả năng làm tình với một người phụ nữ cho đến khi anh hôn chân cô ta. Đương nhiên, anh chàng cảm thấy phiền não và thấy mình biến thái. Phân tích tiết lộ rằng người đàn ông này đề cao trí tuệ của mình vượt trội hơn hẳn so với phụ nữ; theo đó, anh ta đánh mất khía cạnh nữ tính của bản thân, của cuộc sống và nuôi dưỡng một nam tính kiêu ngạo. Hành động hôn chân người phụ nữ mang tính biểu tượng là “hạ mình xuống, bớt kiêu ngạo”. Do đó, những fantasy và ham muốn tình ái đã buộc người đàn ông phải làm một cách tượng trưng những gì anh ta phải hoàn thành về mặt tâm lý để trở thành một người toàn diện hơn: hy sinh sự thống trị của trí tuệ, từ bỏ sự kiêu ngạo nam tính và, tôn thờ những gì anh xem nhẹ từ trước đến giờ. Nếu khách hàng của Whitmont không hiểu ý nghĩa của những fantasy đó, anh ta bị “truy đuổi” và ép buộc phải hành động. Khi anh bắt đầu hiểu những fantasy của mình có nghĩa là gì, và tại sao chúng xảy ra, anh lại bị dẫn đến một sự thay đổi về ý thức, và trở nên tự do hơn trong việc làm tình và trở thành một người có tư cách toàn diện hơn. Người ta nói rằng fantasy ấy đã đến để chữa cho anh ta một ý thức sai lầm. Mộng tưởng tình ái không phải là một căn bệnh; anh ta phiến diện và mất cân bằng trong sự phát triển bản thân và ảo mộng được tạo ra bởi vô thức để điều chỉnh lại.

Adolf Guggenbuhl-Craig cho chúng ta một ví dụ khác. Một khách hàng đã gặp rắc rối với cảnh sát vì ăn cắp đồ lót nữ. Một ngày nọ, người khách đến một cách đắc thắng và đọc cho Adolf một đoạn từ bài thơ Faust của Goethe, trong đó Faust gặp Helen xinh đẹp: Faust, sau một cuộc tìm kiếm dài, cuối cùng cũng gặp được người phụ nữ xinh đẹp nhất thế gian, nhưng cô biến mất, để Faust đứng đó với bộ quần áo và tấm áo trên tay. Chàng trai trẻ kết luận từ câu chuyện này rằng anh ta bị thu hút bởi viễn cảnh về vẻ đẹp của hình ảnh nữ tính vĩnh cửu, có biểu tượng là trang phục nữ tính chiếm lĩnh suy nghĩ tình ái của anh ta. Tóm lại, những gì anh ta ham muốn không phải là người phụ nữ mà là thứ nữ giới tượng trưng: nữ tính vĩnh cửu với tất cả sự uy nghi và sáng chói của cô ta. Giống như Faust, anh ta đã thoáng thấy ở đâu đó viễn cảnh về điều này, nhưng chỉ còn lại biểu tượng của chiếc áo trên tay.

Một ảo mộng tình ái phổ biến khác ở nam giới tuổi trung niên là tưởng tượng cảnh gặp gỡ và quan hệ tình dục với một phụ nữ trẻ hơn nhiều. Trong nhiều khía cạnh, tất nhiên, ý nghĩa của những tưởng tượng như vậy là rõ ràng, vì phụ nữ trẻ thì hấp dẫn hơn về thể chất. Nhưng ở cấp độ sâu hơn, những ham muốn này thể hiện sự khó khăn mà một người đàn ông gặp phải khi chấp nhận sự thật rằng anh ta đang già đi, khao khát được sống và kìm hãm thời gian, và ở mức độ sâu sắc nhất, anh ta khao khát đổi mới ý thức của mình và cho cuộc sống bất tử. Dĩ nhiên, những ham muốn về sau không thể được thực hiện thông qua bất kỳ mối quan hệ tình ái nào, nhưng có thể được thực hiện thông qua liên hệ với vô thức mà anima cung cấp, nghĩa là qua quá trình thành toàn tự ngã (individuation). Do đó, một fantasy như vậy thể hiện không nhiều mong muốn về mặt thể chất.

Những mộng tưởng như thế không liên quan đến riêng ai; chúng hoạt động trong tâm thức một cách độc lập với bất cứ cá nhân hoặc mối quan hệ nào khác. Chúng là một loại tình ái có thể hoặc không cần thiết gắn liền với tình yêu và cảm giác cá nhân. Đặc biệt, đàn ông dễ dàng tách đời sống tình dục của họ khỏi cảm xúc cá nhân, trong khi phụ nữ thổ lộ rằng họ không thể làm điều này, rằng cảm xúc tình ái của nữ giới cần sự lãng mạn và nối kết gần gũi với người cô ấy thích.

Chính vì có quá nhiều ý nghĩa tượng trưng trong những mộng tưởng tình ái mà Adolf Guggenbuhl-Craig đã gọi chúng là “những fantasy của vẹn toàn hoá tâm thức – individuation fantasy”. Trong cuốn sách của mình, ông nói, “Tình dục, với tất cả các biến thể của nó, có thể được hiểu là một quá trình vẹn toàn hoá tâm thức, một ảo mộng có biểu trưng sống động và hiệu quả đến mức chúng thậm chí còn ảnh hưởng đến sinh lý của chúng ta … đời sống tình dục, như được thể hiện trong mộng tưởng, là một quá trình individuation chuyên sâu trong các biểu tượng. Hình thức của quá trình này phải được tôn trọng và công nhận. ” Ông tiếp tục lập luận rằng những tưởng tượng tình dục dường như đi chệch khỏi “chuẩn mực” không nên bị xem là bệnh lý. “Những tưởng tượng của hầu hết đàn ông và phụ nữ đều hoang dã và kỳ quái hơn so với đời sống tình dục thực tế. Thật không may, các nhà phân tích và nhà tâm lý học thường hạ thấp và gán bệnh hoạn cho những ảo mộng. Một bình luận về những fantasy kì quái nhưng sống động của một bệnh nhân: ‘Người đàn ông hay phụ nữ trẻ này, chưa có năng lực cho mối quan hệ, anh ta vẫn hoàn toàn là nạn nhân của bản năng tình dục hoang dã’. “Thái độ chê bai này của các nhà trị liệu đối với những fantasy gây ra cảm giác tội lỗi, ức chế và cô lập, và ngăn ngừa bệnh nhân xem xét các quá trình tâm lý quan trọng hơn. Thái độ tiêu cực này xuất phát một phần, ít nhất là từ Freud, người coi tất cả những ham muốn tình dục bất thường là triệu chứng của sự kém phát triển. Hiện tại các nhà trị liệu đang đổi sang thái độ chấp nhận nhiều hơn, coi nhiều loại ảo mộng tình ái là điều tự nhiên và cố gắng giảm cảm giác tội lỗi về chúng, mặc dù việc triển khai thực hành các fantasy ngoài đời thật là một vấn đề khác, tất nhiên. Tuy nhiên, ngày nay các nhà trị liệu hiểu biết rất ít về ý nghĩa biểu tượng của những fantasy như vậy, ngay cả trong số những người có định hướng tiến bộ hơn so với các bác sĩ tâm thần kiểu cũ.

Phải làm gì với năng lượng tình dục được khơi dậy bởi những mộng tưởng là câu hỏi khó. Khi nào, ở đâu và làm thế nào cuộc sống tình dục nên được diễn ra luôn là một vấn đề đạo đức và xã hội rất phức tạp, và các nền văn hóa khác nhau có thái độ khác nhau đối với nó.

Văn hóa Kitô giáo nói chung đã hạn chế quá mức sự thúc đẩy của tình dục (bàn luận chi tiết hơn sau này). Do đó, một vấn đề đặc biệt xuất hiện trong văn hóa: Chúng ta có xu hướng truyền cho trẻ em cảm giác rằng tình dục là xấu, nhưng đồng thời tạo điều kiện cho những người trẻ tuổi mọi cơ hội để thử nghiệm bản năng hấp dẫn này. Mọi nhà trị liệu tâm lý đều nghe những câu chuyện từ khách hàng của mình về trải nghiệm tình dục thời thơ ấu, bị che giấu trong bí mật và cảm giác tội lỗi, mà đứa trẻ giấu kín cha mẹ vì sợ bị trừng phạt hoặc cảm giác mơ hồ nhưng mạnh mẽ rằng mình đã làm điều gì sai. Kết quả là rất nhiều tội lỗi có xu hướng trở nên gắn liền với tình dục, làm hỏng cuộc sống bản năng. Trong khi đó, người da đỏ Mỹ đã đảo ngược điều này. Trong văn hoá của họ, tình dục được coi là một cái gì đó tự nhiên và hồn nhiên, nhưng đồng thời các bạn trẻ được cẩn thận theo dõi để đảm bảo rằng kiến thức chỉ được thể hiện khi thời gian thích hợp đã đến. Không nghi ngờ gì, có thể tránh nhiều thiệt hại tâm lý theo cách này. Tại thời điểm hiện tại trong văn hóa của chúng ta, bức tranh đang thay đổi. Lề luật của tôn giáo về tình dục đang được nới lỏng. Trước đây có quá nhiều hạn chế, bây giờ đôi khi không có gì cả. Quá nhiều biểu hiện trực tiếp của đời sống tình dục, mà không quan tâm đến các yếu tố lãng mạn, mối quan hệ cá nhân và hiểu biết tâm lý về ý nghĩa của nó, làm hỏng đời sống tinh thần cũng như quá nhiều hạn chế làm hỏng cuộc sống bản năng. Hai thứ ảnh hưởng lẫn nhau. Một người có đời sống bản năng bị tổn thương sớm muộn gì cũng vơi đi đời sống tinh thần, và đời sống tinh thần suy kiệt dẫn đến một cuộc sống bản năng bị lu mờ và mất đi sự năng động.

Trên thực tế, đôi khi đàn ông trở nên bất lực khi họ tiếp tục sống đời sống tình dục vô độ, trong khi đã đến lúc họ phải hi sinh một số ham muốn để nâng cấp ý thức. Sự gợi cảm và tâm linh không phải là hai thực tại riêng biệt; cả hai cùng là hiện thân của một bí ẩn. Đời sống tinh thần cũng có thể được tăng cường bởi các biểu hiện thể chất của ái tình; nhiều người cần tìm và thể hiện ngọn lửa tinh thần thông qua sự gợi cảm và các biểu hiện thể chất khác của cơ thể họ, chẳng hạn như khiêu vũ. Mặt khác, sự căng thẳng và chất lượng của đời sống tình dục có thể tăng lên nếu gắn kết bản năng thể chất với ý thức tâm linh đang phát triển.

Nếu những mộng tưởng tình ái trở nên thôi thúc hoặc nếu việc sống y hệt theo fantasy có thể phá hủy các mối quan hệ cá nhân quan trọng, chúng ta phải nỗ lực để đưa năng lượng của những tưởng tượng đó lên một mức độ ý thức cao hơn. Chúng ta cần tâm lý để hiểu ý nghĩa biểu tượng của chúng. Phương pháp chủ động tưởng tượng (active imagination) đặc biệt hữu ích cho vấn đề này.