Bài 04 – Người bạn vô hình

Mặt khác, nếu anima nắm giữ cảm xúc của người đàn ông, như Jung nói, anima sẽ tăng cường, làm sai lệch và phóng đại toàn bộ vấn đề. Những biến dạng mà anima tạo ra trong tâm trí người đàn ông đã khiến James Hillman thách thức một luận điểm nêu ra trong số các nhà tâm lý học theo trường phái Jungian rằng đàn ông có nối có nối kết với anima, rằng nếu người đàn ông có “anima phát triển tốt” thì sẽ thông qua ẩn-nữ này mà kết nối với người khác. Hillman cho rằng nếu chúng ta muốn phát triển mối quan hệ thì anima nên ra rìa. “Nó có vẻ kỳ quặc”, ông viết, “rằng anima chưa từng được coi là sự trợ giúp trong mối quan hệ con người. Trong hình dạng cổ điển của mình, anima là một “cá thể” không phải người hay nửa-người, và các hiệu ứng của anima dẫn chúng ta ra khỏi các tình huống cá nhân (individually human situation). Anima tạo ra tâm trạng, sự biến dạng nhận thức, ảo tưởng, chỉ phục vụ cho mối quan hệ của con người khi những thành viên có liên quan chia sẻ cùng một tâm trạng hoặc fantasy. Nếu chúng ta muốn kết nối, thì đừng đem anima vào! “. Nếu mối quan hệ được đạo diễn bởi anima thì nó trở thành các fantasy nguyên mẫu (archetypal fantasy) mà diễn viên là con người, hoặc CỦA sự cường điệu và làm sai lệch cảm xúc và các vấn đề cảm xúc khác mà Jung đã mô tả.

Điều quan trọng cần nhớ, sẽ nói rõ hơn sau này, là vị trí chính xác của anima là hướng vào trong chứ không phải hướng ra ngoài (anima và animus thuộc về vô thức – the unconscious). Anima có chức năng như cây cầu nối kết vô thức (unconscious) và ý thức (conscious) trong tâm thức (psyche) người đàn ông, không phục vụ cho mối quan hệ giữa người và người (dịch giả : Ego và Persona sẽ phụ trách các mối quan hệ xã hội). Nếu đem anima ra thế giới bên ngoài sẽ gặp phải những khó khăn. Đàn ông hoàn toàn có khả năng tự làm công việc nối kết và có cảm xúc của riêng họ, và không cần anima giúp sức.

Anima không chỉ can thiệp vào phản ứng cảm xúc của người đàn ông, mà còn vào suy nghĩ của anh ta. Ví dụ, khi một người đàn ông bị anima ám ảnh, anh ta có thể bắt đầu đưa ra ý kiến thay vì chính kiến. Có thể nói là anima nói chuyện thông qua khổ chủ, và anima thể hiện bản thân y hệt animus, có nghĩa là anima bày tỏ ý kiến mà không quan tâm đến sự thật, tính tương quan hoặc logic (animus rất phi logic, lì lợm và ngang bướng). Khi người đàn ông ở trong tâm trạng này, anh ta bắt đầu tranh luận một cách ngớ ngẩn, và sự khách quan nam tính của anh ta bơi lạc lõng trong một biển những ý kiến vô cảm và phi lý, với “siêu năng lực” chống lại lý lẽ và logic. Jung chỉ ra rằng “đàn ông có thể tranh luận theo cách rất đàn bà khi họ bị anima chiếm hữu và bị “hô biến ngược” thành animus của anima “

Anima có thể làm phiền suy nghĩ của đàn ông bằng cách cài cắm những quan niệm và khao khát riêng . Kết quả là một kiểu tư duy đàn bà, trong đó khả năng phân định rạch ròi bị mờ đi và logos (nam tính) của anh ta bị bóp méo. Nó giống như thể anima, trong nỗ lực thúc đẩy “sự kết nối”, làm mờ nhạt hoặc bỏ qua tất cả sự khác biệt. Sau đó, người đàn ông không là nạn nhân CỦA tâm trạng nữa, mà là CỦA một nhân vật mạnh mẽ trong vô thức , thứ đang tìm cách hun đúc suy nghĩ có ý thức của anh và tạo ra sự mờ nhạt thay vì rõ ràng, sương mù tâm lý thay vì tầm nhìn.

Một trong các thuộc tính tiêu cực của anima là khả năng đầu độc sự thôi thúc sáng tạo của người đàn ông. Khi nảy ra ý tưởng sáng tạo hoặc sự thúc đẩy vượt trội, một giọng nói tinh tế thì thầm vào tai anh ta ý nghĩ phá hoại, khiến anh từ bỏ. Ví dụ, anh ta nghĩ ra ý tưởng viết lách, và thấy mình đang biên soạn cuốn sách hay bài báo. Anima sẽ thì thầm, “Ngươi nghĩ ngươi là ai mà bày đặt sáng tác” hoặc, “Nhưng nó đã được viết từ trước rồi.” hoặc “Nhưng không ai sẽ xuất bản nó.” Năng lượng sáng tạo của nhiều người đàn ông bị đánh cắp bởi giọng nói trong đầu, dường như nó muốn vô hiệu hóa những nỗ lực của anh ta khi làm một cái gì đó cho bản thân.

Jung kể trong cuốn tự truyện “Ký ức, Giấc mơ, Suy ngẫm – Memories, Dreams, Reflections” rằng ông nghe một giọng nói độc khi ông bắt đầu kết nối với tính cách vô thức thông qua “chủ động tưởng tượng – active imagination”

“Tôi tự hỏi khi viết ra những fantasy này “tôi đang thực sự làm gì vậy ? những thứ này không dính dáng đến khoa học, nhưng nó là gì ?”. Khi đó có giọng nói vang lên “nó là nghệ thuật” và tôi ngạc nhiên. Chưa bao giờ tôi nghĩ những gì mình viết có chút xíu nào liên quan đến nghệ thuật. Tôi biết chắc chắn đó là một giọng nói của phụ nữ. Tôi nhận ra nó giống giọng nói của một bệnh nhân tâm thần lập dị tài năng, người có ảnh hưởng mạnh mẽ đến nỗi đã trở thành một thực thể sống trong tâm trí tôi.

Rõ ràng, những gì tôi đang làm không phải là khoa học, nhưng nó là gì đây ? nghệ thuật à ? Cứ thể như nó là sự thay thế (alternative) duy nhất trên đời vậy. Đó là cách suy nghĩ của đàn bà.

Tôi trả lời một cách tha thiết và đồng cảm với giọng nói ấy rằng những fantasy không liên quan gì đến nghệ thuật, và trong nội tâm tôi trào lên sự kháng cự mạnh. Sau đó, không có giọng nói nào vang lên nữa và tôi tiếp tục viết. Một lúc sau, tôi lại bị phục kích với câu quen thuộc “đó là nghệ thuật”. Lần này tôi bắt ả lại và nói “không, méo phải nghệ thuật! ngược lại, nó là bản chất tự nhiên” và chuẩn bị cho một cuộc cãi lộn.

Tôi rất phấn khích khi một “người phụ nữ” chen ngang từ trong tâm thức tôi. Tại sao lại là sự nữ tính ? Sau đó, tôi kết luận rằng sự nữ tính ẩn tàng này có một vai trò kinh điển hay nguyên mẫu (archetypal) trong vô thức của người đàn ông, và tôi gọi “cô ta” là anima.

Thoạt đầu, khía cạnh tiêu cực của anima làm tôi ngạc nhiên. Cứ như có một sự hiện diện nào đó trong căn phòng trống vậy. Những gì anima nói với tôi nghe thật láu cá. Nếu tôi nghe theo ả, rằng những fantasy đó là nghệ thuật, thì chúng chả khác gì những nhận thức trực quan như khi tôi xem phim và tôi hết nghĩa vụ đối với chúng. Anima sau đó có thể đánh lừa rằng tôi là nghệ sĩ và tài năng nghệ thuật khiến tôi quên đi thực tại. Nếu tôi nghe theo, rất có thể một ngày đẹp trời ả trở mặt rằng “ông có tưởng tượng những thứ vô nghĩa ông đang dính vào thực sự là nghệ thuật ? chẳng chút nào !”. Vì thế, ẩn ý của anima, những lời từ vô thức, có thể phá hủy người đàn ông”

Câu chuyện hấp dẫn này từ Jung không chỉ minh họa cách anima có thể đầu độc ý thức và cướp đi bản thân người đàn ông nếu anh ta rơi vào sự ẩn ý ngấm ngầm của cô ta. Nó cho chúng ta gợi ý về cách người đàn ông có thể ngăn chặn ảnh hưởng tiêu cực của anima lên anh ta: ý thức về linh-âm này ! (by making anima conscious). Sau này, chúng ta xem xét kỹ hơn điều này có nghĩa là gì, và làm thế nào người đàn ông có thể kết nối một cách tích cực đến anima, cũng như người phụ nữ kết nối đến animus. Trong khi đó, có thể thấy rằng anima tiêu cực rất giống một phù thủy, có khả năng quyến rũ một người đàn ông đến bất tỉnh, và biến anh ta thành đá bằng cách làm tê liệt những nỗ lực sáng tạo của anh ta.

Nếu anima là bậc thầy đạo diễn tâm trạng ở người đàn ông, thì animus (ẩn-nam, linh dương) là sư tổ ý kiến ở phụ nữ. Animus thường thể hiện trong các phán đoán, khái quát hóa, phê phán và khẳng định chắc nịch…những thứ không xuất phát từ quá trình suy nghĩ và cảm nhận của phụ nữ, mà được chọn từ nhiều nguồn có thẩm quyền, mẹ hoặc cha, sách hoặc báo, nhà thờ hoặc một số tổ chức tập thể khác. Những thứ xâm nhập vào ý thức người phụ nữ như suy nghĩ tự hành, phê phán và quan điểm…đều do animus đạo diễn. Do đó, animus đại diện cho logic nam tính thiểu số, giống như anima đại diện cho cảm xúc nữ tính thiểu số trong người đàn ông.

Trong giấc mơ, animus tiêu cực thường được đại diện bởi một nhóm đàn ông chứ không phải là một cá nhân duy nhất. Hãy tưởng tượng một số đàn ông vô học và không hiểu biết ngồi quanh bàn nhậu, chém gió về chính trị hoặc tôn giáo ! Nếu một người phụ nữ trở nên đồng nhất với những ý kiến như vậy, điều xảy ra khi animus giống với tâm lý bản ngã (ego psychology) thì cô ta bị animus chiếm hữu. (dịch giả: hiểu đơn giản là cô gái bị animus dắt mũi sẽ trở nên xàm xàm như mấy bợm nhậu)

Các ý kiến của animus rất khó chịu và thậm chí phá hoại, và có thể được chiếu lên người khác, hoặc hướng vào bên trong người phụ nữ. Trong trường hợp đầu, người khác không thể chịu đựng được người phụ nữ vì những phán xét thẳng thắn và phê phán cô dành cho họ. Trong trường hợp thứ hai, người phụ nữ không chịu đựng nổi cô ta, vì ảnh hưởng bởi các phán xét của animus đối với cô mang tính chất phá hủy ý thức về giá trị và phẩm giá của cô.

Do đó, animus có thể cướp đi sự sáng tạo của người phụ nữ, giống như anima làm với người đàn ông. Vào thời điểm khi một người phụ nữ có ý tưởng đột phá, hoặc năng lượng nữ tính và dịu dàng của cô ấy bắt đầu khuấy động theo một cách mới, animus xâm nhập vào ý thức của cô ấy với những suy nghĩ bàn ra. Hắn có thể phán, “Cô không thể làm điều đó.” hoặc, “Người khác có thể làm những việc này tốt hơn cô nhiều.” hoặc, “Cô không có gì có giá trị để cung cấp.” Nếu người phụ nữ đồng tình với những suy nghĩ như vậy, nghĩa là, họ nhầm lẫn ý kiến của animus với suy nghĩ của chính mình và sự thật. Từ đây, năng lực sáng tạo của cô tan biến.

Có thể thấy rằng anima và animus tiêu cực dường như nhân cách hóa một lực lượng phá hủy (destructive force). Thần thoại từ lâu đã vẽ ra một tình huống tâm lý như vậy. Chẳng hạn, ở Babylonia cổ đại, người ta tin rằng khi một linh hồn được sinh ra trên thế giới, Chúa đã chỉ định hai nam thần và hai nữ thần đi cùng với linh hồn đó trong suốt cuộc đời. Nhiệm vụ của một nam thần và nữ thần là giúp đỡ và hướng dẫn linh hồn. Nhiệm vụ của những hai thần còn lại là cố gắng phủ nhận và hủy hoại linh hồn. Trong Judaeo-Christian, truyền thuyết về kẻ thù hoặc kẻ buộc tội cố gắng tiêu diệt chúng ta được nhân cách hóa thành Satan. Trên thực tế, ma quỷ trong tiếng Hy Lạp có nghĩa là “người tố cáo” hoặc “đối thủ”. Đây là một mô tả tâm lý chính xác. Dường như có một sức mạnh ẩn tàng xấu xa cố gắng phủ nhận và tiêu diệt chúng ta và dễ thấy anima và animus tiêu cực, mụ phù thủy hoặc gã phù thủy, là một phần của lực lượng đó.

Các ý kiến của animus gây kích ứng đặc biệt đối với người khác bởi vì mặc dù nghe có vẻ logic, song lại không phù hợp với tình hình thực tế. Tuy nhiên, người khác không thể lý lẽ, vì animus có thái độ tuyệt đối (absolutist attitude) , và ý kiến của hắn không có tính thảo luận hoặc không thể đánh giá. Bất cứ khi nào animus chiếm hữu, người phụ nữ bị cướp đi suy nghĩ lẫn cảm xúc của chính mình, và cô giống hệt với những tuyên bố tầm thường, những phán xét càn quét hoặc khái quát. Khi những ý kiến phán xét này được đạo diễn từ bên trong để chống lại khổ chủ, người phụ nữ trở nên trầm cảm và cuộc sống của cô mất đi sắc màu.

Một cuộc trò chuyện có hơi hám của animus diễn ra như sau: Một người đàn ông chán nản trước một số khó khăn, bày tỏ cảm giác thất bại và tuyệt vọng của mình với người phụ nữ và được đáp lại, “Mọi người thường có xu hướng nản lòng, sớm hay muộn thôi ! ” Tuyên bố dường như vô hại này, dù đúng, có xu hướng ngăn chặn và làm người đàn ông cứng họng. Anh ta cảm thấy thất vọng và không thể tiếp tục thể hiện bản thân, và cảm thấy tức giận một cách mơ hồ không rõ lý do. Bản thân người phụ nữ, trong suy nghĩ của mình, cố gắng tỏ ra có ích, nhưng animus đã chiếm hữu và thay vì an ủi thì đưa ra câu trả lời khái quát, bật gân.

Nếu người đàn ông nói như vậy với phụ nữ, anh ta trở nên giáo điều, nam tính thượng đẳng. Cô ấy cảm thấy bị từ chối và xem nhẹ bởi câu trả lời khái quát kia không xét đến cô và cảm xúc của cô. Đàn ông có xu hướng đưa ra những tuyên bố càn quét như vậy, và animus hành động tương tự. Một người đàn ông muốn kết nối tốt thì phải học cách tiết chế những phán xét nam tính của mình khi đối mặt với nữ tính, điều này khiến mọi thứ trở nên riêng tư và cá nhân hơn, giống như người phụ nữ sống theo nữ tính của mình thì không cho phép animus và những tuyên bố càn quét của của hắn có đất diễn.

Animus thường ngăn người khác tiếp cận và trải nghiệm khía cạnh ấm áp của người phụ nữ vì họ không vượt qua được animus và ý kiến ​​của hắn. Những đứa trẻ có người mẹ như vậy cảm thấy thiếu thốn tình mẹ vì chúng phải liên tục chống lại animus. Đối với bọn trẻ, người mẹ như một nhà kỷ luật cứng rắn. Thái độ phê phán, phán xét của animus ngăn những đứa con cảm nhận được sự dịu dàng và tình thương của mẹ. Tình hình trở nên trầm trọng hơn khi người cha đã từ bỏ vai trò nam tính, tạo kỷ luật khuôn khổ của mình và buộc người mẹ phải đảm nhận thay. Không phải người mẹ không có tình cảm ấm áp với con mình, chỉ là bị animus ngăn chặn. Những người phụ nữ như vậy tỏ ra cứng rắn và nghiêm khắc, và những người ngoài không hài lòng với họ, vì animus làm tổn thương người khác; tuy nhiên, thật kỳ lạ, bản thân những người phụ nữ đó dễ dàng cảm thấy bị thương tổn, và khi điều này xảy ra, họ bị tổn thương và hoang mang khủng khiếp và chả hiểu tại sao người khác không yêu họ. Người phụ nữ bị animus chiếm hữu và người phụ nữ tử vì đạo khá giống nhau.

( Lời bình : Chắc sau khi đọc xong, chị em đã thấy tác hại của việc lấy chồng soyboy, nice guy, đẹp mã bóng lộn, nhưng thiếu nam tính rồi ha. Đây là những tuýp con trai bạc nhược mà truyền thông bẩn đang cố nhét vào đầu các cô gái trẻ non nớt.)

Cuốn tiểu thuyết sâu sắc Wuthering Heights của Emily Bronte chứa đầy những hình ảnh khắc họa về animus, như Barbara Hannah đã thể hiện trong cuốn sách tuyệt vời của mình, “phấn đấu hướng tới sự toàn vẹn – Striving Towards Wholeness”. Hannah chỉ ra một cảnh trong phần mở đầu của cuốn tiểu thuyết, trong đó ông Lockwood có cơn ác mộng về gia đình Reverend Jabes Branderham, như Carl Jung từng miêu tả “sự tàn phá của animus”. Ông Lockwood, một vị khách không mời, đến nhà của gia đình Heathcliff, buộc phải qua đêm ở Wuthering Heights vì cơn bão tuyết lớn. Ông ta được người hầu đưa vào căn phòng cấm, u ám, bị bỏ trống nhiều năm qua và đã từng là phòng của Cathy quá cố. Tại đây, ông ngủ thiếp đi bất chấp không khí xung quanh u ám, nhưng lại bị đánh thức giữa đêm bởi một cơn ác mộng khủng khiếp. Trong giấc mơ, một nhân vật xuất hiện tên là Reverend Jabes Branderham, cái tên Lockwood tình cờ đọc được trước khi đi ngủ. Trong giấc mơ, ông Lockwood ngồi giữa một đám đông buồn bã lắng nghe mục sư Jabes Branderham thao giảng bất tận về bảy mươi lần bảy (490) tội lỗi. Từng người một được người mục sư soi qua từng tội lỗi. Mỗi tội dài lê thê bằng một bài giảng thông thường, và có những tội nghe rất lạ như “một loại tò mò”, “sự vi phạm kỳ lạ”, mà Lockwood chưa tưởng tượng nổi.

“Ồ, tôi đã mệt mỏi vãi chưởng. Tôi đã quằn quại và ngáp, và gật đầu, và hồi sinh! tôi véo và tự chích, và dụi mắt, đứng dậy và ngồi xuống.” Cuối cùng Branderham kết thúc tội lỗi thứ bốn trăm chín mươi, nhưng sau đó chém gió đến tội thứ bốn trăm chín mươi mốt ! Đó là quá nhiều cho ông Lockwood. Ông ta nhảy lên, la toáng :

“Thưa mục sư, … tôi đã chịu đựng và tha thứ cho bốn trăm chín mươi tội đầu… đến cái thứ bốn trăm chín mươi mốt là nhiều quá đáng! Người mục sư không hề lăn tăn, chỉ tay vào Lockwood và kêu gọi đám đông thi hành án. Kết quả vô cùng tồi tệ khi mọi người lao vào Lockwood, anh tự bảo vệ mình và cuối cùng đám đông choảng nhau tanh tách.

Barbara Hannah lưu ý rằng Reverend Jabes Branderham là sự nhân cách hóa khả năng nhai đi nhai lại “những tội lỗi” mọi người đã phạm phải của animus. Animus tiêu cực có thể nạo vét những sự cố đáng chú ý nhất để thêm vào danh sách những tội lỗi và thất bại không hồi kết của mình, và ngoài vai trò là công tố viên, còn tự bổ nhiệm mình làm thẩm phán. Hắn không có lòng thương xót khi phát ngôn, và danh sách các lỗi hắn có thể tìm ra là vô tận. Animus có thể truyền cảm giác tội lỗi, thất bại và tự ti lên người khác.

Thật hữu ích khi Emily Bronte nhân cách hóa các hoạt động của animus qua hình ảnh nhân vật Reverend Jabes Branderham, vì ‘animus’ là một thuật ngữ cứng nhắc, trong khi hữu ích về mặt khoa học, không phù hợp lắm với cách người khác trải nghiệm hắn ta. Khi animus múa rìu trong tâm thức người phụ nữ, có thể xem hắn ta là Công tố viên vĩ đại, Trung sĩ hàng đầu, Người ghi điểm tầm cỡ, Thẩm phán nội tâm, hoặc như một người phụ nữ đã từng nói, “Duty demon – con quỷ nhiệm vụ”

Có một số từ ngữ animus đặc biệt thích – “nên” là top trong số này – và cả những mẫu câu nhất định, ví dụ: “Bạn không tốt … Bạn không thể làm gì đúng … Người khác tốt hơn bạn … Bạn là một người thất bại.”. Để biết xem lúc đó animus có hiện diện hay không, người phụ nữ nên chú ý đến những suy nghĩ tự hành (autonomous) đột nhiên xuất hiện trong đầu, cảm nhận rằng chúng được giãi bày với cô từ một thế lực ẩn tàng, và dừng lại để chất vấn chúng. Trong nhiều trường hợp, nên viết những suy nghĩ đó ra giấy để nhìn một cách khách quan hơn và xem chúng là gì. Cô thậm chí có thể cho chúng vào dấu ngoặc kép bởi chúng như thể là những suy nghĩ của ai khác trong tâm thức cô.

Animus có thể lấp đầy tâm trí của người phụ nữ với một loại logic kỳ lạ. Một phụ nữ trẻ có mối quan hệ yêu đương với một phi công đã gặp rắc rối trong một đêm bởi một ảo mộng đen tối trong đó anh trai duy nhất của cô tự tử. Một dòng suy nghĩ chạy qua tâm trí cô như này: “Cô yêu quý anh trai mình đến mức nào, nhưng anh ấy vẫn chết. Bây giờ nếu cô thực sự yêu anh trai, cha mẹ, cô hãy đi theo và ở bên họ nhiều nhất có thể bởi vì tất cả họ có thể chết. Và nếu cô thực sự yêu người đàn ông của mình, cô sẽ muốn ở bên anh ta càng nhiều càng tốt. Vì vậy, cô nên từ bỏ công việc và đi du lịch đến bất cứ nơi nào có anh ta, hãy theo cùng anh ấy trên các chuyến bay và các trạm quá cảnh, vì đó là điều cô nên làm với người yêu”. May mắn thay, “logic” này đã gây phẫn nộ đến mức người phụ nữ biết có gì đó không ổn . Cô bày tỏ, “Nhưng tôi sẽ không là chính mình nếu tôi làm như vậy”. Điều này minh họa cách animus thể hiện bản thân trong một luồng suy nghĩ tự hành, và người phụ nữ cần cẩn thận và không để nó điều khiển cuộc sống của mình.

Khía cạnh “tưởng chừng hợp lý” này của animus gây khó chịu cho người khác. Những đánh giá, kết luận và phê bình của hắn có một sự thẳng thừng đặc biệt và chua cay vì chúng không liên quan đến cảm xúc thực tế của tình huống. Animus thường dùng kiếm trong hoàn cảnh nên dùng đèn soi.

Animus thường thốt ra ý kiến trong bầu không khí uy quyền lớn. Nó giống như một tuyên bố (pronouncement), và tất nhiên, tuyên bố là không thể chối cãi. Không khí uy quyền này, Emma Jung gợi ý trong chuyên khảo “Animus và Anima”, được tăng cường bởi văn hóa hiện tại khi có xu hướng đánh giá cao nam tính và đánh giá thấp nữ tính. Thành tích, sức mạnh, sự kiểm soát, thành công và logic của nam giới được khen thưởng trong xã hội của chúng ta bằng uy tín, điểm số tốt ở trường và tiền lương hào phóng. Các nguyên tắc nữ tính, có xu hướng hợp nhất và tổng hợp, bị đánh giá thấp về mặt văn hóa ở cả nam giới lẫn nữ giới. Dường như animus nhận thức được điều này, vì vậy những phát ngôn của hắn càng có thẩm quyền, trong khi ngược lại, người phụ nữ bị xúi dục đến mất lòng tin vào những trực giác và cảm giác nữ tính “dường như” mơ hồ, mặc dù chúng chứa sự thật của vấn đề. Đây là một tình huống tồi tệ, thế giới của chúng ta cần nhiều hơn khả năng chữa lành lẫn sự thông thái của nữ tính, mà bản thân người phụ nữ cũng là nạn nhân của các phán xét đến từ animus, nếu không bị thách thức, những sự thật tâm lý của cô (psychological truth) sẽ bị vô hiệu hóa một cách sâu sắc.

Vì anima và animus có những ảnh hưởng kích ứng đặc biệt, không ngạc nhiên khi chúng có xu hướng cãi lộn. Một cuộc chiến anima / animus điển hình có thể bắt đầu theo nhiều cách khác nhau. Một người đàn ông về nhà trong một tâm trạng đen tối. Anh ta bị chiếm hữu bởi tâm trạng, nghĩa là, bởi anima, và toát ra một không khí độc pha màu u ám. Bây giờ nếu người đàn ông nói với người phụ nữ của mình vấn đề là gì, mọi thứ có thể tích cực hơn, nhưng rất có thể anh ta sẽ không nói gì và gây ra thêm tâm trạng cho cô ta. Trong tình huống này, tất nhiên anh ta không liên quan (anima đạo diễn mà), và người phụ nữ cảm nhận được điều này ngay lập tức, và không thể chịu đựng được. Cô cảm thấy bầu không khí tâm lý nặng nề, cảm giác bị cô lập, ngày càng quá quắt, và tự hỏi liệu cô có đang bị đổ lỗi cho điều gì đó hay không, vì người đàn ông trong nanh vuốt của anima có chiêu trò khiến người khác cảm thấy bị trách móc một cách mơ hồ. Tại thời điểm này, trừ khi người phụ nữ rất cẩn thận, cô có thể bị ẩn-nam điều khiển. Như thể animus của cô không thích anima ủ rũ của người đàn ông, hắn ta bắt đầu tự tay giải quyết vấn đề : các nhận xét châm chích, hoặc một cuộc tấn công trực diện trực tiếp vào tâm trạng khó chịu của người đàn ông.

Như bị ong chích, anima của người đàn ông có thể trả đũa. Trừ khi người đàn ông nhanh chóng nhận ra chuyện gì đang xảy ra, và phản ứng ý thức với tình huống này, anima sẽ thả mồi lửa vào thùng xăng, và kết quả là một vụ nổ rầm trời. Người đàn ông sau đó sẽ trở nên phi lý và chống trả một cách mỉa mai, tấn công cá nhân vào người phụ nữ, vào mẹ cô ta, và vào bất cứ điều gì khác để trả thù cho vết thương của gã. Animus của cô bùng cháy lên sau đó, và kết quả là một trận cãi nhau long trời lở đất. Dĩ nhiên, người đàn ông không bao giờ thừa nhận mình bị điều khiển bởi anima tiêu cực, mà anh ta tin rằng tất cả lỗi là do vợ mình.

Hoặc do animus của người phụ nữ khai pháo bằng cách đưa ra nhận xét chua cay hoặc ý kiến khó chịu. Người đàn ông ngay lập tức bị ảnh hưởng bởi điều này, nhưng trừ khi anh ta nhanh chóng hiểu chuyện gì đang xảy ra, anima của anh ta sẽ bật lại gay gắt. Như Jung đã từng viết, “… không người đàn ông nào có thể trò chuyện với animus trong năm phút mà không trở thành nạn nhân của anima bên trong tâm thức anh ta … animus rút thanh kiếm quyền lực của mình ra và anima phóng ra chất độc ảo giác và quyến rũ…” –

“… no man can converse with an animus for five minutes without becoming the victim of his own anima … the animus draws his sword of power and the anima ejects her poison of illusion and seduction…” – Carl Jung