Tác hại nếu bạn trưởng thành trong môi trường giáo dục tệ.

(Đây là bài viết của một người bạn. Được anh ta cho phép tôi đăng lên đây gửi tới độc giả).

Bài 1 trong series học.

Tác hại nếu bạn trưởng thành trong môi trường giáo dục tệ.

Phần lớn hệ thống giáo dục hiện nay là dạy những thứ không xài được. Cơ mà nó không chỉ dừng ở mức vô dụng (không xài được) mà nó còn gây hại.

Hại 1: làm người học ảo tưởng.

Cứ nghĩ là trở nên xuất sắc trong một hệ thống lấy điểm số ảo thì đồng nghĩa với việc xuất sắc ngoài đời thiệt, không có đâu man. Điểm cao chỉ chứng minh rằng bạn biết nghe lời, siêng năng, và giải quyết tốt NHỮNG THỨ RÕ RÀNG. Đôi lúc môi trường làm việc của bạn cũng cần những phẩm chất trên, vậy thì chúc mừng bạn may mắn. Nhưng ngoài đời thiệt thì phần lớn chả có gì rõ ràng hay chắc chắn cả. À, mình nhớ hồi đi học thì phần lớn bạn bè mình ớn môn văn vì môn này KHÔNG CÓ HỆ THỐNG ĐIỂM rõ ràng, bạn phải deal với bất định.

Tại sao mình lại nhấn mạnh ý về bất định và không rõ ràng ở đây? Vì nó chiếm một phần cực kỳ quan trọng trong cuộc sống của chúng ta, mang tính thành bại luôn ấy. Bạn nào làm business hay những công việc có outcome mang tính trồi sụt không ổn định thì sẽ hiểu rõ cái mình muốn nói. Làm một project mới, chọn một con đường mới, di chuyển qua một chỗ ở mới, dấn thân vào thứ gì đó mới mới… uncertainty (tính không chắc chắn) luôn luôn là một yếu tố to lớn, mà nếu bạn hiểu thì sẽ quản trị những quyết định của mình tốt hơn.

Chúng ta được sinh ra với bản năng nhận biết rõ về sự tồn tại của tính bất định này nhưng trường học (và xã hội) đã lấy đi của ta giác quan này. Mọi thứ trong trường học đều được mài dũa, điều chỉnh rõ ràng, gọn gàng, và tất nhiên khác xa với thực tại gồ ghề thô ráp của tự nhiên. Tác hại là khi các bạn ra đời, từ môi trường nước vô trùng (rõ ràng), bạn bị shock với môi trường méo có gì đảm bảo và rõ ràng. Nhiều đứa yếu yếu, nghĩ là giải được vài con toán trong giấy thi thì sẽ có việc lương cao, xã hội trọng dụng, tới lúc ra làm việc thiệt thì không biết làm gì. À mình nói đâu xa, mấy đứa học nhóm ngành kinh tế (như mình) tới lúc muốn làm ăn là bị hoảng vì đời méo như đề bài trên giấy. Vốn đâu, sử dụng vốn sao, nhân lực đâu, mướn sao, rồi quản nhân lực sao. Và xui xẻo thay, kiến thức để deal với mấy vấn đề trên, bạn chỉ có thể thực sự lãnh ngộ (đôi khi chưa đủ tốt) khi bạn DẤN THÂN và đặt bản thân vào tình trạng có thể mất mát. Cho một cái ví dụ cho dễ về concept này: mấy đứa mà kêu cúm có thời gian nhìn lại hay bla bla gì đó là mấy đứa không mất mát gì, chứ người thường phải bỏ vài trăm triệu dành dụm mấy năm ra cái business với gánh nặng gia đình, gặp đợt này lại chả trầm cảm. thêm cái là sự đánh giá của xã hội khá là tàn khốc, chỉ nhìn outcome kết quả để đánh giá chứ ít khi nhìn quá trình, lợi thế hay rủi ro tiềm ẩn (khá là quan trọng luôn).

Viết dông dài, cơ mà tóm lại, hệ thống trường học hiện tại tạo cho học sinh cái ảo tưởng rằng mình giỏi va đang làm tốt. Kiếm ăn trong bể cá nó khác với kiếm ăn trong đại dương. Đừng tự hào mình giỏi, mà tự hỏi vì sao mình giỏi mà vẫn nghèo (và khổ).

————————————-

Hại 2: làm bạn ghét học.

Ngoài mấy đứa nerd lấy thành tích làm niềm vui thì chắc nhiều bạn thấy việc học thuộc lòng và học hành trên trường chẳng có gì là vui. Nó tạo cái thiên kiến rằng học là chán, học là vô dụng. Điều này gián tiếp giết chết khả năng tự học của bạn. Nhiều đứa nghĩ ra trường là ngừng học, đây là một quan điểm chết người. Sự học là vô biên và không biên giới. Kiến thức nó như một cái ma trận tương tác với nhau không giới hạn. Đôi khi chỉ một mẩu thông tin có thể nâng tầm hiểu biết và thay đổi cuộc sống của bạn lên rất nhiều. Vd: bạn đang bị nghiện game, không có động lực để làm gì, cha mẹ chê trách… nói chung đời bạn là đống mess. Thì một mẩu kiến thức về tác hại của game sẽ khiến bạn hạn chế game, sau bạn học được thêm về chạy bộ có thể ảnh hưởng nhiều tốt nhiều hơn, nếu bạn học hiểu về chất dẫn truyền thần kinh hay tâm lý học thì bạn có thể kiến thiết lại đời mình và gây ảnh hưởng tốt cho người khác luôn, charisma ầm ầm.

Cơ mà làm sao mà thích học được khi cơ chế dạy học nó giết chết bản năng ham học, đi ngược lại với tự nhiên. Cho học sinh ngồi nghe với học thuộc lòng là học? Viết theo văn mẫu là học? Đánh trắc nghiệm tiếng anh là học? 1 tuần chạy 1 lần hay làm mấy cái động tác múa stupid là học (thể dục)?

À, không phải chỉ trong trường học không đâu, còn nhiều chỗ business dạy học nhưng thật ra chỉ là thỏa mãn nhu cầu đạt được thành tích ảo, vinh quang ảo.

Theo mình quan niệm dạy học của người hi lạp cổ khá là hay. Người thầy nên được coi là bà đỡ, chỉ hướng dẫn với làm cho quá trình đó sạch sẽ và an toàn, còn người học thì như người mẹ, phải trải qua gian khổ với khó khăn thì mới có kiến thức thiệt.

Thích thì đọc lại bài này để hiểu thêm 1 cơ chế sao bản thân lại bị ghét học: https://bit.ly/3cdgIFB

Tóm ý, nhiều đứa sinh ra khá là lanh lợi và hiếu học, gặp sai môi trường cái bị ớn học. Uổng.

———————————-

Hại 3: hiểu sai về khái niệm học.

Ngồi ghế nhà trường từ 12-16 năm làm nhiều bạn cứ nghĩ rằng học là phải ngồi trong lớp nghe giảng, kiến thức do thầy cô mớm là chính, nah man. Đó là kiểu học tệ nhất, dành cho trẻ em cần tập tính kỷ luật và định lực yếu, không tự giác được. Học có thể diễn ra trong mọi hoạt động hằng ngày, và không có giới hạn về không gian, thời gian, và cách thức. Cứ bảo sao có nhiều đứa ko thấy học hành gì mà làm ăn ngon quá, mình thì bằng cấp này nọ sao cứ lẹt đẹt. Hehe, lúc nó học sao bạn biết, lúc nó ngồi đọc sách mày mò nghiên cứu chế tạo (à cái mày mò nghiên cứu chế tạo ra đồ thiệt là hành động “học” hiệu quả gấp nhiều lần tự giác đọc sách và nhiều nhiều lần so với việc ngồi nghe giảng thụ động). Rồi mấy lúc nó dấn thân bỏ tiền để dành ra để làm project học lấy nhiều bài học thương đau về con người – cuộc đời, còn bạn thì đang enjoy sự nhẹ nhàng với ổn định với công việc, sao bạn biết được.

Tóm ý: sự học thì đa dạng, đa sắc thái, và cách mà học sinh đang học là cách học tệ nhất (thụ động).

———————————-

Hại 4: diệt đi nhiều phẩm chất tốt của bạn, đặc biệt là nam (với bản chất chủ động).

Nếu bạn là người có tinh thần phản biện, năng động, sáng tạo thì bạn sẽ hiểu rõ cái khó chịu khi đi học. Hỏi hả mài, 0d về chỗ, cãi thầy hả mài, láo, ai cho mài làm cách này, không nghe tao hả, mời phụ huynh. Cái giá phải trả để làm chính mình quá đắt trong cơ chế đó, bị thầy cô cho vào black líst, phụ huynh dizz không thương tiếc, bạn bè xa lánh cho rằng mình là thằng dị hợm, mất dại, rồi nếu điểm không cao thì bạn sẽ rớt dài trong xã hội. Tới đây thì nhiều bạn không muốn pussy thì vẫn phải chịu pussy, bán linh hồn (bản ngã) để hòa mình vào với xã hội, thà hiền lành ngoan ngoãn nghe lời còn có bạn, cha mẹ không chửi. Đây là tiền đề để bạn “tiến hóa” lên soyboy, simp, và cuối cùng là cuck. Đại khái, bạn turn on cơ chế hạ mình để có được sự công nhận của người khác.

—————————————

Hại 5: thầy dở, cách thức dở sẽ làm méo mó nhận biết của bạn với thế giới thật, hay tệ hơn là hình thành trong bạn những cơ chế hành xử xấu.

Thử học lớp mà có mấy thằng thợ dạy xàm (nhớ lại nhiều cái nên ức chế chửi) thì bạn sẽ ức chế cỡ nào. Thằng thợ dạy đó mà có cách hành xử sai nó sẽ tạo cho bạn thiên kiến rằng không có thầy tốt, rồi bạn nghĩ rằng loài người chỉ có những pattern xấu xa như vậy khi hành xử với nhau. Thử nhớ lại một thầy giáo hồi xưa đi học cho bạn trải nghiệm xấu đi, bạn sẽ rõ. Bác sĩ mà tệ thì chỉ hại được một thế hệ, thầy mà tệ thì hại nhiều thế hệ (thầy dạy thằng cha sai, dẫn tới thằng cha dạy thằng con sai).

Nhận xét của Pill: Bài này cực kì đáng giá. Nếu bạn chịu nhìn nhận thực trạng xã hội, không chỉ riêng Việt Nam mà cả phương Tây giờ này cũng như vậy nữa, bạn sẽ nhận ra thông điệp của anh ta cần thiết đối với bạn như nào.

Link nguồn đến fanpage của tác giả: https://www.facebook.com/Vagabond-103942814579156/